Thông thường, tôi xem bộ cấp nguồn và màn hình là những thành phần cần thay thế hơn là sửa chữa, tôi không khuyên bạn mở chúng trừ khi biết rõ điều bạn cần thực hiện với các điện áp cao. Trước khi làm việc trên máy tính, bạn không nên cắm nó vào hệ thống điện trên tường. Điều này bảo vệ hệ thống nhiều hơn là bảo vệ bạn. Một hệ thống hệ số dạng ATX luôn hoạt động từng phần miễn là hệ thống được cắm điện. Vì vậy, ngay cả khi nó bị tắt, điện áp dự phòng vẫn hiện diện. Để không làm tổn hại bo mạch chủ, card video và những card khác, hệ thống nên ngắt điện hoàn toàn. Nếu bạn tình cờ bật hệ thống, cắm hay tháo một card, bạn có thể làm cháy card hay bo mạch chủ.

Bảo vệ chống tĩnh điện là vấn đề khác. Trong khi làm việc trên máy tính, bạn nên đeo vòng cổ tay ESD được kẹp với khung hệ thống (xem hình 20.4). Điều này đảm bảo bạn và hệ thống có cùng mức điện và ngăn tĩnh điện làm tổn hại hệ thống khi bạn chạm vào nó. Một số người cảm thấy hệ thống nên được cắm vào hệ thống điện tường để có nền tiếp đất. Ý tưởng này không hay chút nào, như tôi đã đề cặp trước đó. Nền “tiếp đất” không cần thiết; tất cả điều quan trọng là bạn và hệ thống duy trì cùng mức điện, được thực hiện qua vòng đeo cổ tay. Một vấn đề khác cho an toàn cá nhân sử dụng vòng cổ tay bán sẵn hơn là cái bạn tự làm. Vòng cổ tay bán sẵn điện trở trong 1-meg ohm được thiết kế để bảo vệ bạn. Điện trở này đảm bảo bạn không là đường dẫn tốt nhất đến mặt đất khi bạn chạm vào bất kỳ dây “nóng” nào.

Bảo vệ chống tĩnh điện là vấn đề khác. Trong khi làm việc trên máy tính, bạn nên đeo vòng cổ tay ESD được kẹp với khung hệ thống (xem hình 20.4). Điều này đảm bảo bạn và hệ thống có cùng mức điện và ngăn tĩnh điện làm tổn hại hệ thống khi bạn chạm vào nó. Một số người cảm thấy hệ thống nên dược cắm vào hệ thống điện tường để có nền tiếp đất. Ý tưởng này không hay chút nào, như tôi đã đề cặp trước đó. Nền “tiếp đất” không cần thiết; tất cả điều quan trọng là bạn và hệ thống duy trì cùng mức điện, được thực hiện qua vòng đeo cổ tay. Một vấn đề khác cho an toàn cá nhân sử dụng vòng cổ tay bán sẵn hơn là cái bạn tự làm. Vòng cổ tay bán sẵn điện trở trong 1-meg ohm được thiết kế đế bảo vệ bạn. Điện trở này đảm bảo bạn không là đường dẫn tốt nhất đến mặt đất khi bạn chạm vào bất kỳ dây “nóng” nào.

Khi tháo các thành phần ra khỏi hệ thống, chúng nên được đặt trên tấm thảm đặc biệt chống tĩnh điện, cùng là một thành phần của bất kỳ bộ bảo vệ ESD tốt nào. Tấm thảm cũng được kết nối qua một dây dẫn kim loại kẹp vào khung hệ thống. Bất kỳ thành phần nào được tháo khỏi hệ thống, đặc biệt bộ xử lý, bo mạch chủ, card tiếp hợp, ổ đĩa.. .nên được đặt trên thảm. Kết nối giữa bạn, tấm thảm và khung hệ thống sẽ ngăn được bất kỳ sự phóng tĩnh điện làm hư hại các thành phần.

Có thể làm việc mà không có bộ ESD (nhưng không được khuyến khích) nếu bạn tuân thủ nguyên tắc và cẩn thận khi làm việc trên máy tính. Nếu không có bộ ESD, bạn có thể thải điện cho chính bạn bằng cách chạm vào bất kỳ kim loại để lộ trên khung hay thùng máy.

Hình 20.4 Bộ vòng cổ tay ESD thông thường được kẹp vào bề mặt không sơn trên khung thùng máy.

Bộ ESD, cũng như tất cả công cụ khác, có sẵn từ vô số nhà sản xuất công cụ. Specialized Products Company (www.specialized.net) và Stanley Supply & Services (www.stanleysupplyservices.com) là hai trong số nhà sản xuất phổ biến nhất về công cụ điện tử và máy tính, thiết bị dịch vụ. Bảng danh mục của họ thể hiện một bộ đầy đủ các công cụ chất lượng rất cao. Với một bộ công cụ cầm tay đơn giản, bạn sẽ xử lý gần như mọi sửa chữa máy tính hay mọi lắp ráp. Giá tổng cộng cho bộ dụng cụ này thấp hơn $ 150, không phải xem xét nhiều về các khả năng mà chúng cung cấp.

Trong một số trường hợp, bạn phải dùng những thiết bị chuyên dụng để kiểm tra bo mạch chủ hay thành phần hệ thống. Thiết bị kiểm tra này không đắt hay khó sử dụng, nhưng giúp bạn thêm nhiều khả năng sửa lỗi.

Tôi xem xét một vôn kế cho kiểm tra hệ thống chính xác. Một đồng hồ đo vạn năng phục vụ cho nhiều mục đích, bao gồm kiểm tra các tín hiệu điện kế tại các điểm khác nhau trong hệ thống, kiểm tra sản lượng bộ cấp nguồn, kiểm tra tính liên tục trong mạch điện hay cáp. Một bộ kiểm tra đầu ra là phụ kiện vô giá kiểm tra ổ cắm điện cho dây thích hợp. Thiết bị này hữu dụng nếu bạn nghĩ sự cố nằm ngoài hệ thống máy tính.

Đầu nối Loopback (Wrap Plugs)

Để chuẩn đoán sự cố cổng serial và parallel, bạn cần đầu nối loopback, cũng được gọi là các đầu bọc (wrap plugs), xem hình 20.5. Đầu cắm này cho phép các cổng serial và parallel truyền và nhận tín hiệu đồng thời cho mục đích chuẩn đoán.

Để đáp ứng tất cả các cổng mà bạn có thể gặp, bạn cần một đầu nối cho cổng serial 25 chân, một đầu nối cho cổng serial 9 chân, một đầu nối cho cồng parallel 25 chân. Một số sàn phẩm phần mềm chuẩn đoán bao gồm cùng đầu nối loopback, hay bạn có thể mua chúng như một tùy chọn. Lưu ý rằng có một số biến đổi trên cách làm đầu nối loopback và không phải tất cả phiên bản đều vận hành đúng với phần mềm chuẩn đoán. Do vậy bạn nên dùng đầu nối loopback mà phần mềm chuẩn đoán yêu cầu. Các đầu bọc USB cũng có sẵn, tuy nhiên chúng là những thiết bị chủ động lấy nguồn từ bus cần các trình điều khiển tương thích và phần mềm từ nhà sản xuất đầu cắm.

Các đầu loopback Serial, parallel và ngay cả USB cùng phần mềm kiểm tra có sẵn từ PassMark Software (www.passmark.com).

Một số tiến trình sửa lỗi cần bạn đo điện áp và kháng trở. Bạn lấy kết quả đo bằng cách dùng một đồng hồ đo vạn năng kỹ thuật số cầm tay (DMM: digital multimeter). Đồng hồ có thể là thiết bị analog (dùng đồng hồ đo thực sự) hay một thiết bị hiện ký tự số. DMM có một cặp dây được gọi là đầu kiểm tra (test lead) hay đầu dò (probe). Đầu kiểm tra thực hiện các kết nối vì vậy bạn có thể lấy kết quả đọc. Tùy thuộc vào thiết lập của đồng hồ, các đầu dò đo kháng trở điện, điện thế một chiều (DC: direct-current) hay điện thế xoay chiều (AC: alternating-current). Hình 20.6 thể hiện một DMM thông thường được dùng để kiểm tra mạch +12V trên bo mạch chủ ATX.

Thông thường, mỗi thiết lập đo đơn vị hệ thống có vài dãy hoạt động. Cho thí dụ điện áp DC được đọc ở vài mức, đến tối đa 200 millivolt (mV), 2V, 20V, 200V và 1,000V. Do máy tính dùng ca +5V lần +12V cho nhiều hoạt động, bạn nên dùng mức tối đa 20V cho phép đo. Thực hiện các phép đo này ở mức 200mV hay 2V có thể “ghìm đồng hồ đo” và có thể làm hỏng nó bởi vì điện áp cao hơn mức dự kiến rất nhiều. Dùng mức 200V hay 1,000V nhưng kết quả đọc ở 5V và 12V rất nhỏ so với mức tối đa mà độ chính xác thấp.

Nếu đang thực hiện phép đo và không chắc chắn về mức điện áp thực sự, bắt đâu tại mức cao nhất và làm việc theo cách giảm dần. Hầu hết đồng hồ đo tốt đều có khả năng điều biên tự động đồng hồ đo tự động chọn dãy tốt nhất cho bất kỳ phép đo nào. Loại đồng hồ này rất dễ sử dụng. Bạn chỉ đặt đồng hồ vào loại đọc mà bạn muốn, chẳng hạn các volt DC, gắn các đầu dò đến nguồn tín hiệu. Đồng hồ này chọn dãy điện áp đúng và hiển thị giá trị. Do thiết kế, loại đồng hồ này luôn luôn có màn hình số hơn là kim đồng hồ.

Hình 20.6 Một đồng hồ vạn năng kỳ thuật số kiểm tra mạch +12V của bo mạch chủ.

Bất cứ khi nào bạn dùng một đồng hồ vạn năng để kiểm tra bắt kỳ điện áp tiềm năng có thể là 50V hay cao hơn (chẳng hạn như điện áp ổ cắm tường AC), luôn luôn dùng một tay để thực hiện kiểm tra, không dùng hai tay. Hoặc kẹp một đầu dò vào một trong các nguồn và dò với đầu dò kia hay nắm cả hai đầu trong một tay.

Nếu nắm mỗi tay một đầu dò và vô tình trượt, bạn rất dễ dàng trở thành một mạch điện, cho dẫn điện hay điện lưu thông khắp cơ thể. Khi điện di chuyển từ cảnh tay đền cảnh tay, đường điện xuyên thẳng qua tim. Cơ tim ngưng đập khi bị các điện áp cao. Thật nực cười khi bị tai nạn theo cách này.

Tôi chọn đồng hồ đo kỹ thuật số loại nhỏ; bạn cỏ thể mua chúng chi cao hơn kiểu analog một chút, chúng cực kỳ chính xác và an toàn hơn nhiều cho các mạch kỹ thuật số. Một số trong các đồng hồ đo này không lớn hơn một băng cassette; vừa vặn trong túi áo. RadioShack bán một bộ tốt với giá $25; đồng hồ đo này (tham khảo hình 20.7) dày nửa inch, nặng 3 1/2 ounce, thể hiện dữ liệu dưới dạng số và điều biên tự động. Hầu hết loại đồng hồ đo này hoạt động tốt, nếu không phải là tất cả, kiểm tra và sửa lỗi máy tính đều sử dụng.

Bạn biết rằng nhiều đồng hồ đo analog có thể gây nguy hiểm cho mạch điện kỹ thuật số. Nhưng đồng hồ này dùng pin 9V để cấp nguồn cho đồng hồ thực hiện các phép đo kháng trở. Nếu sử dụng loại đồng hồ này được đo kháng trở trên một mạch kỹ thuật số, bạn gây hại cho thiết bị điện tử do về thực chất bạn đưa 9V vào mạch điện. Đồng hồ sổ phổ biến vận hành trong khoảng 3 V đến 5V hay ít hơn.